Vakantie. Het begint als onbetaald verlof, en pas na de Tweede Wereldoorlog krijgen veel Nederlanders bovenop betaald verlof een extra vakantietoeslag. Langzaamaan weten Nederlanders hun angst voor anders eten, voor pech langs de weg en andere talen te overwinnen. De makers van Andere Tijden componeerden een schitterende uitzending over de ontwikkeling van het toerisme door de jaren heen. Een uitzending die een onthullend inkijkje geeft in de welvaartsontwikkeling, de Hollandse norm en de bijbehorende naïviteit, politieke ontwikkelingen, de evolutie van vissersdorpjes naar betoncomplexen de schijnargumentatie om de executies van Franco te omzeilen en andere tijdsbeelden, die de sfeer per decennium treffend weergeven en echt bij de kijker binnen laten komen. En de producent monteerde beelden waar iedere klassiekerliefhebber blij van wordt.
Doorspekt met klassiekers
Ons oog viel natuurlijk ook op het vele mobiele erfgoed, zeker in de jaren vijftig en zestig een symbool van vrijheid en onafhankelijkheid. De Nederlandse vakantiepionier trok in de jaren vijftig gemotoriseerd naar het Zuiden. Met scooters, Kevers met zelfgebouwde keukentjes achterop, Taunussen P2, een onvervalste Citroën DS, een Opel Olympia Rekord met semi-cabriodak of een Peugeot van het type 403 Familiale (inclusief schoonmoeder) werd een reis ondernomen, welke als waar avontuur werd beschouwd. Ze verschenen allemaal prettig in beeld. Ook mooi om te zien: de rijdende vakantievierders zochten- óók ingegeven door een gezond portie calvinisme- een parkeerplekje op om de benen te strekken en zelfbereide versnaperingen en koffie tot zich te nemen. Een fraai beeld, een feest der herkenning uit de tijd dat vakantiegeluk nog niet gewoon was. En wegrestaurants en sanitaire voorzieningen nog in de kinderschoenen stonden.
DC-9 en goedkope occasions
Het massatoerisme lijkt bij het tonen van die beelden nog ver weg. Maar het komt op. De vakantieverkeersstroom groeit met de stijgende welvaart mee. Het verjaagt de mondaine reizigers richting DC-9. Dat is anno de jaren zestig en zeventig een alternatieve maar prijzige vorm om snel duizenden kilometers te overbruggen. Touroperator Nespanda biedt echter ook voordeliger vlieg-en verblijf arrangementen aan. Aan de andere kant van het welvaartsspectrum wordt de verkeersveiligheid mede in gevaar gebracht door de eigenaren van goedkope tweedehands auto’s, die puur voor de vakantie zijn aangeschaft. Het leidt tot intensieve verkeerscontroles.
Sympathieke alledaagse auto’s en……bussen!
Ondertussen ontwikkelt- in de uitzending- het massatoerisme zich. De auto blijft leidend als vervoermiddel. Het reizende wagenpark ontwikkelt ondertussen mee met de tijd. T2-busjes, een VW Typ 3 met caravan, een Ford P7a coupé, een Renault 6: het zijn zomaar een paar voorbeelden van het inmiddels klassieke wagenpark dat in zwart wit en in kleur aan de kijker voorbijtrekt. Een afgeladen Opel Kadett B, een Datsun 120 A, een Renault 12 en een Skoda 1000 met aanhanger symboliseren het reizende “gewone” gezin uit de tweede helft van de jaren zeventig. en de eerste tachtiger jaren. De hedendaagse klassieker van alledag is leidend binnen het gevoel van tevredenheid, waarmee werkend Nederland op vakantie gaat. De keerzijde van het massatoerisme komt echter steeds meer in beeld. Het reizen per bus- inclusief herkenbare klaagzang, aangezwengeld door Frits Bom en zijn kornuiten- vormen vervolgens de inleiding tot het slotakkoord van een prachtige uitzending. Het wordt ingetekend met beelden waarin topless de norm is op het strand, mensen hutje aan mutje op de camping staan, andere reizigers klagen over verhoogde prijzen en gedupeerden in Torremolinos verbijsterd hun beklag doen bij de Konsumentenbus over een gebrek aan service. Het is het slotakkoord van een geweldige uitzending die laat zien dat vakantie geen luxe meer is, maar een instrument voor het aanwakkeren van onvrede is geworden.
Terugkijken
Mocht u de uitzending nog niet hebben gezien: het treffend weergegeven meesterwerk met historische beelden uit Nederland en Spanje kunt u hier bekijken. Het is de moeite meer dan waard, een feest der herkenning dat het moeilijk maakt om uiteindelijk vanuit “Andere Tijden” weer terug te keren naar de onze.
