SAAB 99 GL 5 Speed. Rijden met een glimlach.

In november 1967 introduceerde SAAB de 99. Hij was qua ontwerp revolutionair in een maatschappelijk roerige tijd, en zou een kwart eeuw dienen als basis voor het hart van het SAAB programma. Vandaag de dag oogt de basis van de 99 in enkele opzichten nog altijd modern, en die kwalificatie combineert hij met klassieke elementen. We vonden bij Gerard Kramer Klassiekers in Wolvega een parel uit het een na laatste bouwjaar van de 99: een witte SAAB 99 GL 5 Speed uit 1983 met maar 170.000 kilometer levenservaring.

De SAAB imponeert met zijn wigvormige en aparte lijnenspel. Met zijn witte kleur met zwarte accenten. Het is een fraai, tectyl- en roestvrij exemplaar, dat nog smakelijker werd dankzij de montage van de lichtmetalen Amerikaanse Turbovelgen. De SAAB toont ons die typische snufjes, zoals de uitgesneden dorpels, de elektrisch thermostatisch geregelde stoelverwarming, en de wis-/was installatie op de koplampen. De neerklapbare achterbank, geen usance in een tweedeurs model. Deze SAAB 99 GL 5 Speed is uitgerust met de 45 graden gekantelde 1985 cc H-motor met één horizontale Zenith Stromberg carburateur. Het is een oerbetrouwbaar, fijn en rustig viercilinder blok met twee kleppen per cilinder en een vermogensafgifte van maximaal 100 PK. Bij deze vroege H-variant is black sludge bovendien goeddeels uit den boze.

Rechtop en oersolide

Wanneer we in deze SAAB 99 GL 5 Speed stappen openbaart zich direct het oersolide gevoel van de constructie. Direct is er de herkenning. De rechtop zit, de uitstekende positie ten opzichte van het stuurwiel, de ervaren ruimte, de perfecte plaatsing van knoppen en hendels, het zicht rondom, de stand van de pedalen en het voortreffelijke meubilair (met veiligheidsstoelen) zorgen voor de nodige voorpret. In datzelfde interieur onthult het dashboard dat in deze SAAB lang geleden werd gebouwd. Het instrumentenpaneel, de klokkenwinkel, de smalle snit, de handchoke, het rariteitenkabinet van knoppen die allemaal van elkaar verschillen en het patina houtstripje: ze staan haaks op het carrosserieontwerp van de SAAB 99 en dat geeft historische glans aan de auto, die aan de buitenzijde wordt versterkt door de schokabsorberende bumpers, ook kinderen van hun jaren zeventig en tachtig tijd.

Voortreffelijke bediening, stevig gevoel

We gaan rijden. Je zoekt tevergeefs naar een contactslot aan de stuurkolom. Dat bevindt zich tussen de voorstoelen. De H-krachtbron draait, de bediening van de perfect werkende verwarming is ondertussen kinderspel. We brengen de versnellingsbak in zijn eerste verzet. Dan blijkt direct dat de lange pook perfect binnen handbereik ligt. De versnellingen laten zich – zo blijkt onderweg – met prettige lange slagen en een aangename vorm van tegendruk bedienen. Het samenspel met de veel gevoel biedende koppeling is feilloos. En dat geldt voor de gehele bediening van de auto. De reminstallatie is goed op zijn taak berekend, de stuurinstallatie volgt de commando’s gehoorzaam op.

Hoge mate van stabiliteit

De rechtuit stabiliteit is zelfs uitstekend, ook op slecht wegdek. Het onderstel bewaakt de balans tussen een kordate demping en de soepele veerkarakteristiek in die situatie voortreffelijk. Ook qua zijwindgevoeligheid geldt die betiteling. De grote spoorbreedte, het onderstel en het gewicht zorgen er op de fors winderige zaterdag voor dat behoorlijke windvlagen geen vat op de SAAB 99 GL 5 Speed krijgen. Ook prettig: met de SAAB 99 kun je gerust op snelheid een flinke bocht nemen. Wanneer je in die situatie gas bijgeeft bij het ronden van een stevige curve valt op dat de voorwiel aangedreven SAAB lang neutraal blijft, voordat enig onderstuur zich openbaart. Het geheel gaat gepaard met een koets die pas laat licht overhelt.

Op alle fronten safe en slim

Niet alleen de actieve veiligheid imponeert. Ook de geloofsbrieven over passieve veiligheid zijn door de fabrikant met de juiste pen opgetekend. Kreukelzones, verstevigingsbalken in de portieren, een veiligheidsstuurkolom, doorlopende A-stijlen: het is alleen maar een greep uit de voorzieningen die de SAAB Eland proof maken. In alles voel je het, de 99 is uiterst doortimmerd geconstrueerd en biedt in optima forma bescherming tegen van buiten komend onheil.

Kalme motor

De ongeblazen krachtbron in de SAAB 99 GL 5 Speed bekoort. Hij nodigt de bestuurder niet uit om op het scherp van de snede te rijden. Buiten dat bij een rustige rijstijl een verbruik van 1 op 10 gehaald kan worden, is de auto – getuige een door de fabriek opgegeven top van 165 kilometer per uur – geen haantje-de-voorste. Niet nodig. Vanaf 3500 toeren per minuut is daarnaast een passende versnelling mogelijk, maar in combinatie met de langere overbrengingsverhoudingen van de vijfversnellingsbak maant de 1985 cc H-motor vooral tot kalmte, terwijl de koppelreserve rustig wacht om aangesproken te worden. Wanneer dat gebeurt laat de SAAB wél van zich horen, maar hinderlijk wordt dat niet. Zeker niet.

Senang

We voelen ons senang in de SAAB 99 GL 5 Speed. Zowel binnendoor als op de snelweg voelt de auto uiterst prettig aan, vooral bij normale snelheden. Er zit in dat geval zeker nog rek in de prestatiecurve, maar we dagen de SAAB niet uit. Dat hoeft ook niet. Hij biedt autonomie, zonder daarbij manifestatiedrang tentoon te spreiden. Geen hanig linkerbaan gedoe, maar hoog niveau, waardigheid en klasse, veel klasse. Het zijn zuivere ingrediënten voor de onafhankelijke rijders geest.

Levenslang

Deze late en uitgerijpte 99 toont dat het model tot de beter gebouwde en origineelste auto’s uit de geschiedenis behoort. Een auto, die nog steeds over enkele tijdloze trekken beschikt. Toch is ook een SAAB 99 in ons zeeklimaat uiteindelijk niet ongevoelig voor roestvorming (wielkastranden achter, dorpels, onderzijde portieren, chassisbalk in motorruimte, bevestigingspunten schokbrekers).  Koesteren, onderhouden en conserveren dus. Wanneer je dat doet, dan heb je er jarenlang plezier van. Je bent er sowieso aan verslingerd als je erin gereden hebt. Zonder dat aan die affectie een tijdsbepaling verbonden zit. Als je goed bent voor een SAAB dan geeft hij je levenslang. En dat geldt zeker voor deze prachtige SAAB 99 GL 5 Speed, die inmiddels een nieuw baasje heeft gevonden.

Met veel dank aan Gerard Kramer Klassiekers, Wolvega