De milieuzone perikelen hielden de gemoederen de afgelopen dagen weer aardig bezig. De grote steden in Noord Brabant laten de milieuzone voor wat het is. “Geen nut”, zegt men in het zuiden des lands. Ondertussen meerde in Rotterdam weer ernstig vervuilende cruiseschepen aan. Desondanks bestaat er een kans dat de nieuwe multi-partijen coalitie (under construction) de milieuzone gefaseerd gaat afbouwen. De Raad van State erkende dat het weren van oude benzineauto’s niets bijdraagt aan de verbetering van de luchtkwaliteit. Tegenstrijdig genoeg respecteerde zij wél de historisch genomen beslissing om benzineauto’s met een datum eerste toelating van voor 1 januari 1992 toe te laten. En laat de besluitvorming ten aanzien van handhaving en toekomstige regels van de milieuzone aan de Rotterdamse politiek over.
Ondertussen liet D’66 Staatssecretaris van Veldhoven zich niet van haar sterkste kant zien. De scribent van Infrastructuur en Waterstaat respecteerde de uitspraak van de Raad van State. Liever gezegd: zij volgde deze door te stellen dat zij de besluitvorming ten aanzien van benzineauto’s binnen het landelijk milieuzone beleid laat afhangen van hetgeen de komende tijd in Rotterdam wordt besloten. Van Veldhoven wilde alleen diesels meenemen in het landelijke beleid, maar wil nu ook nog even meeliften op de besluitvorming in de havenstad. Naar effecten voor het milieu- of liever gezegd: het uitblijven ervan- kijkt zij niet eens.
Lokaal besluit bepaalt landelijk beleid
En dat, terwijl rapport na rapport aantoont dat die effecten (evenals bij oude diesels) bijzonder marginaal zijn. Duidelijkheid genoeg. Maar de situatie sluit daar niet op aan. Ergo: zegt Rotterdam “ja”, dan zegt de landelijke politiek ook “ja”. Zegt Rotterdam “nee”, dan doet de landelijke politiek ten aanzien van oude benzineauto’s verder ook niets. Een lokaal besluit is dus de landelijke leidraad. Dat hadden de rapporten moeten zijn die het tegendeel van milieuzone nut bewijzen.
Brabant als voorbeeld
Natuurlijk is Rotterdam politiek en economisch gezien van groot belang voor Nederland. Toch tonen bijvoorbeeld de Brabantse grote(re) gemeenten aan, dat zij geen enkele grondslag hebben om maar lukraak een geldverslindende milieuzone in te stellen. Het gezonde verstand regeert daar. Tegelijkertijd geeft het hemelsbrede verschil met steden als Rotterdam en Utrecht aan dat er in Nederland kleinschalig wordt gedacht. Daar had Van Veldhoven op moeten acteren, en op voorhand al moeten stellen dat de dreigende wildgroei aan milieuzones onmiddellijk ten einde moet komen. Of nog beter: helemaal afschaffen. Voor diesels. Voor LPG voertuigen. Voor benzine auto’s.
Mogelijk gefaseerde afbouw in Rotterdam
Gelukkig gaan in Rotterdam nu stemmen op om de milieuzone gefaseerd af te bouwen. Dat is heel aardig nieuws. Het tegenstrijdige van de afbouw van de Rotterdamse milieuzone is dat de dreiging van een lappendeken aan milieuzones daardoor juist groeit. Ook daarom moet de landelijke politiek de besluitvorming ten aanzien van milieuzones niet laten afhangen van wat er in Rotterdam gebeurt. Tenzij de afbouw doorgaat en het lokale beleid in Rotterdam in een landelijke vorm wordt gegoten.
De kans voor nieuw infrastructureel beleid
De ontwikkelingen bieden tevens een vertrekpunt om nieuw infrastructureel beleid te ontwikkelen. Heeft de bewoner van de binnenstad van een grotere gemeente een voertuig dat ouder is dan de leeftijdsgrenzen die bepalen of de huidige milieuzone wel of niet mag worden betreden? Gewoon toelaten. En ook bevoorradingsverkeer moet probleemloos de huidige zone kunnen betreden. Voor het overige verkeer zullen faciliteiten moeten worden ingericht, die het evengoed aantrekkelijk maken binnensteden te betreden. Daar moet landelijke en uniforme regelgeving voor opgesteld worden.
Slappe extracten van Nederlands poldermodel
In Rotterdam mogen cruiseschepen vrolijk LNG- en walstroom loos blijven vervuilen. En ondertussen talmt Vrouwe Justitia, schuift het een dossier door en keurt hiermee indirect het politieke feilen van de oude Raad in Rotterdam goed. De ontwikkelingen van de afgelopen tijd waren opnieuw een uitstekend vertrekpunt om landelijk beleid te maken en- naar nieuw Rotterdams voorbeeld- landelijk gezien de milieuzones te gaan afbouwen. Dáár ligt een grote kans voor Van Veldhoven, zeker als zij aangeeft de toekomstige beslissingen in de havenstad in landelijk beleid te integreren. Die blijft onbenut. Omdat Nederlandse beleidsmakers liever de slappe extracten van het haast vruchteloze poldermodel blijven plukken. En zichzelf in het zadel houden.
De milieuzone in Antwerpen is ook een verbazingwekkend iets. Dat daar iets moet gebeuren aan de luchtkwaliteit moge duidelijk wezen. De lucht is er niet prettig.
Maar dat komt niet alleen door wat oudere auto’s in de binnenstad, maar vooral door stinkende fabrieken en transitverkeer. Internationaal vrachtverkeer passeert er in wezen dwars door de stad.