Jawa: Tsjecho Slowakije. ‘RengggKeDENGGGkeng!’, blauwe rook. Kapotte ontstekingen. Helemaal niks waard. Slecht chroom. Ho!
Jawa was een wereldmerk
Jawa maakte ooit hoogst moderne, betrouwbare motorfietsen. Motorfietsen waar je op gezien mocht worden. Maar net als het zoveel moois verging, bleef de ontwikkeling van het ooit zo trotse merk hangen in de netten van de planeconomie. De regering bepaalde wat voor motorfietsen er gemaakt moesten worden. (En wat voor gewassen er gekweekt moesten worden en nog wat basisdingetjes.) Lekker overzichtelijk toch?
Motoren voor de massa
Ook in die tijd en in dat systeem wisten regeringen niet erg goed waar ze mee bezig waren. Terwijl er in het Oostblok, achter het toen nog roestvrij stalen gordijn, strak aan dogma’s werd vastgehouden, werden de verwerpelijke ‘communisten’ op alle vlakken links en rechts ingehaald door dat andere verwerpelijke systeem: het kapitalisme. Of laten we het het ‘liberale ondernemerschap’ noemen.
In het Oostblok bleven mensen moedeloos op de hun toegewezen, doorgaans tweetakt – motoren ronddreutelen. Ze moesten lang wachten voor ze zo’n ding konden bemachtigen, maar ze waren er blij mee. Een motorfiets was hun vervoer. Vervoer waar geen westerling meer dood op gezien wilde worden. Maar de naam Jawa bleef in het westen rondzingen. Ook vanwege de politiek gesponsorde successen op de fenomenale Jawa (ijs)speedway motoren. 500 cc alcoholgestookte ééncilinders zonder remmen. Dat is pas motorrijden!
Nostalgia rules!
Op een gegeven moment werden Jawa’s nostalgisch. Mensen in wat hier allang het westen was, begonnen ze te restaureren, te verzamelen en te rijden. Dat was een leuke hobby. Een betaalbare hobby. Want de motorfietsen waren goedkoop. De onderdelen waren erg goedkoop via de inmiddels ex-Oostbloklanden. ‘Wij’ begonnen motorbeurzen in het voormalige Oostblok te bezoeken en kochten voor kleingeld allerlei soorten Jawa’s, waarbij de 350 cc tweetaken en zelfs de uiterst zeldzame 500 cc viertakten voor kleingeld van eigenaar wisselden.
En iedereen had schik. Totdat het in de inmiddels zelfstandige staten Tsjechië en Slowakije wat beter begon te gaan. Toen er daar geld los kwam. Toen beseften trotse Tsjechen en Slowaken dat ze hun nationale erfgoed verpatst hadden en begonnen ze dat terug te kopen. Daar wilden ze voor betalen. De Jawa 350 TS op de foto’s is voor € 300 gekocht. En is naar zijn thuisland terug gegaan voor € 2.500. De vroegere modellen met al dat plaatwerk waren ooit, in hun 350 cc tweecilinder versie, pure statussymbolen die feitelijk alleen voor harde valuta naar het buitenland gingen.
Van… voor…
De 350 op de foto werd hier voor € 800 gekocht en vond een Tsjechische eigenaar voor € 4.250. Die verkocht hem lokaal door voor 2 mille meer. Voor de alleen voor export bedoelde Californians wordt lokaal intussen tot bijna € 20.000 afgetikt. En een 500 cc viertakt Jawa? Die kan zomaar een trotse € 40.000 als vraagprijs dragen
Alle prijzen zijn waanzin
Onze hobby wordt grootscheeps onbetaalbaar gemaakt door mensen met meer poen dan passie. Een motorfiets als investering. Het moet niet gekker worden. De dingen zijn gemaakt om te rijden.
De troost is wel dat er nog best veel Jawa modellen zijn die nog niet in de klauwen van de ook ver buiten de Veluwe jagende geldwolven zijn gevallen. Daar liggen nog kansen. Net zoals er momenteel ook heel veel types van andere merken voor weinig te koop zijn. Dan koop je gewoon een leuke klassieker voor weinig. Je hebt er schik mee.
En als hij onverwacht qua waarde net zulke bokkensprongen gaat maken als die gekke Jawa’s die niemand wilde hebben? Ach: dan heb je in elk geval je pensioen voor elkaar!
Intussen zijn er vanuit de ooit Indiase licentiebouw weer nieuwe Jawa’s. Die zijn enorm retro. En niet duur. Nog niet duur.
Meer artikelen over klassieke motoren vind je via deze link
Ook interessant om te lezen:
– www.olx.ro? Klassiekers uit het Oostblok
– AJ/DP MOTORENMZ, Jawa en Planeta: Socialistische werkpaarden
– Jawa 638: de betaalbare Jawa
– Een Jawa, als je hem kunt betalen tenminste
– Verborgen klassiekers
een 250cc jawa, voor 55 gulden gekocht van de broer van een vriendin van mijn zus, was in 67 mijn eerste motor
Ik tel tot drie. En dan barsten we samen in huilen uit