V4 motoren zijn niet de meest gangbare motoren in de klassieke autowereld. Ze zijn moeilijker te maken en complexer dan lijnmotoren. Hun voordeel? Dat is hun gebrek aan lengte.
Er waren niet veel fabrikanten die V4 blokken maakten
Maar ze zijn allemaal interessant. Lancia debuteerde met de Lambda in 1922. Het was een aluminium stoterstangen blokmotor. De cilinderinhoud lag tussen de 2.1 en 2.6L, met vermogens variërend van 49-69 pk. Het blok werd door de jaren heen aangepast en kwam in veel verschillende Lancia’s te wonen: de Artena, Augusta, Aprilia, Ardea en Appia. De uiteindelijke versie van de Lancia V4 werd in 1963 gebruikt in de prachtige Fulvia. De V4 werd drastisch herzien en kreeg een blokhoek van maar 20°. Dit stond het gebruik van een de twee rijen overlappende cilinderkop toe. Het was een DOHCV-motor met slechts twee nokkenassen – één die de uitlaatkleppen bedient, één de inlaat.
De Ford V4 motoren
Als hij uit Engeland kwam, dan was het de Essex V4 en werd hij in Dagenham gemaakt tussen 1965-1977. Maar de Duitse versie uit Keulen was al in 1962 geïntroduceerd en was in de USA bedacht. De Essex versie had koppen volgens het Heron principe. De uitwisselbaarheid van delen tussen de Duitse- en Britse Ford V4’s is minimaal.
Het idee was om compact te bouwen in de gangbare cilinderinhoudsklassen. De Ford V4 blokken waren er als 1200, 1300, 1500, 1700 en 2000 cc blokken. V4 blokken zijn complexer en moeilijker te maken dan lijnmotoren. De winst zit hem in de korte bouwlengte. Dat kwam dan weer bijzonder goed uit voor voorwielaandrijvers.
De blokhoek van de viercilinders was 60 graden en de motor was voorzien van een balansas
Het motorblik bleek heel breed inzetbaar. Ford V4’s kwamen terecht als aandrijvers van pompen, generatoren, landbouwaggregaten en snowmobiles. Het Duitse leger verving op een gegeven moment de tweetakt driecilinders uit de Munga Jeeps door Ford V4 blokken. Voor rally doeleinden werden de V4’s getuned tot zo’n 150 pk in de 1900 cc uitvoering. Saab maakte het helemaal bont met een 240 pk turbo uitvoering. Marcos gebruikte de Essex V4 in de Marcos 2 litre. De Matra 530 had ook een V4, die was midscheeps gemonteerd.
Maar in den beginne
Aanvankelijk werd de V4-motor door Ford ontworpen voor een nieuwe compacte instapauto, bedoeld voor de Amerikaanse markt, de Ford “Cardinal”. Die ontwikkelde zich uiteindelijk tot de Taunus 12m P4. Ford verliet het project “Cardinal” en bouwde in plaats daarvan de Ford Falcon voor Noord-Amerika. Het merk zocht vervolgens naar andere toepassingen voor de V4-motor, die aanvankelijk werd getest in de Saab 96. Dus kocht Ford verschillende Saab 96’s om de blokken te testen en verkocht de auto’s uiteindelijk terug naar Saab met de V4-motoren erin. Saab testte de V4’s op hun Trollhättan-testbaan en bevond ze na wat aanpassingen goed genoeg om de driecilinder tweetakten uit eigen huis te vervangen.
In eigen huis werd de Ford V4 gebruikt in Taunus, Consul, Capri en Transit.
De Ford V4 werd vervangen door de Pinto motor. En over de Ford Pinto is een hoop te doen geweest. Dat meldden we onlangs nog op: Ford Pinto: goedkoop is duurkoop
Een halve V8
Voor het idee lijkt de V4 op een Amerikaanse halve V8. Qua gewicht ook. De tamelijk dorstige motor had een kunststof distributietandwiel dat voor een stille loop zorgde maar niet het eeuwige leven Er waren ook klachten over lekke koppakkingen, de klepgeleiders en de lagering van de balansas. De V4 met zijn koppelrijke karakter had een kenmerkende, wat ‘rauwe’ loop en zijn blok klonk niet onaardig.
ZAZ, een soort Russische VW
De laatste fabrikant van V4-aangedreven auto’s was ZAZ (Zaporizhia). ZAZ was de belangrijkste autofabrikant van Oekraïne tijdens het Sovjettijdperk, beginnend in 1960. Hun meest bekende product was de Zaporozhets, het equivalent van het communistische tijdperk van de VW Kever. Poetin schijnt er nog eentje te hebben. De Rus was voorzien van een 90 graden, luchtgekoelde V4. De 90 graden blokhoek maakte de Rus veel servicevriendelijker dan de Kever. Hij had wel vaker aandacht onder de kap nodig dan de kever.
Ook interessant: Back in the USSR: Russische klassiekers
V4 blokken in de automobielbouw zijn dus zeldzaam. In de motorfietswereld zijn ze wel aangeslagen. Maar dat is een ander verhaal.
Ik mis in het artikel nog enkele andere britse fords die met V mptoren
waren uitgerust. De Ford corsair , de zephyr en de zodiac.
Toen Ford stopte met de produktie van de V4 motoren, is (moest) Saab helaas stoppen met het model 95/96.
Ik heb als 15 jarige in de oude Transit T1 leren auto rijden.
Het markante geluid van die V-4 gaat nooit meer uit mijn herinnering. Prachtig!
Er is ooit nog een soort jeep geweest van AMC de Mighty Mite. Deze had een luchtgekoelde V4.
de lancia is geen v4 , maar een vr4, namelijk maar 1 cylinderkop.