Onze motoren en auto’s hebben een verleden. Dat is hem juist de charme. We plegen daarom liefdevol onderhoud en we restaureren. Maar we vergeten daar meestal een heel belangrijk hoofdstuk bij. En dan beginnen de problemen. De problemen met ‘ons elektriek’.
De meest authentieke verbindingen zijn die waarbij er oogstekkertjes zijn gebruikt. Op –bijvoorbeeld- de spanningsregelaar, de bobine(s) en instrumenten zitten dan draadeindjes van meestal een millimeter of 4-5. Even een vingertje zuurvrije vaseline er langs. Het betreffende stekkeroogje er over. Vreetringetje er op. Moertje er op. Klaar. Maar niet voor dertig of veertig jaar.
Vanaf de jaren zestig begon de industrie met schuifstekkers te werken. Het beste idee was van AMP incorperated, inmiddels deel van de Tyco groep. De intussen befaamde ‘mannetjes’ en ‘vrouwtjes’ met hun kleurcodes voor de draaddiktes plus amperages en in een scala aan uitvoeringen werden de norm totdat bedrading zo ingewikkeld werd, dat de fabrikanten overgingen op het gebruik van multi connector blokken. Nu worden ze voornamelijk door ‘ons’ hobbyrijders gebruikt.
De AMP stekketjes deden het prima. Maar naar gelang ze langer in een redelijk vochtige ruimte zaten kwam er oxide tussen de verbindingen. Die oxides zorgen voor overgangsweerstanden, voor warmte-ontwikkeling inplaats van elektrisch contact. De zichtbare resultaten zijn groenig uitgeslagen verbindingen en mogelijk verharding, of het smelten van de isolatie, door verhitting vanwege de overgangsweerstand. In lichtere gevallen volstaat het dan om de verbinding te douchen met een spuitbus contactspray en de verbinding een paar keer te lossen en weer op te steken. Als de zaak echt geoxideerd is, dan moeten we even een stap verder gaan. Want vaak zitten de problemen dan in de verbinding tussen de draad en de stekker. Door oxidatie van de soldeeraansluiting of de klemaansluiting. Dan helpt eigenlijk alleen het kort afknippen van de stekker om die door een nieuwe te vervangen.
Het aanzetten van een nieuwe stekker kan het best gebeuren door hem aan te solderen. Doe dat met een soldeerbout die zoveel vermogen levert dat de soldeeractie zo kort mogelijk duurt. Zo wordt verhitting van een te groot deel van de kabel – en dus de thermische belasting van de isolatie – zoveel mogelijk vermeden. Gebruik voor het solderen zuurvrije soldeervloeistof. Vet de nieuwe verbinding in met zuurvrije vaseline.
De op een na beste manier wordt dus het meest gebruikt. Dat is een keuze uit verantwoorde gemakzucht De AMP schuifstekkers worden op alle beurzen en bij elke bouwmarkt aangeboden. De exemplaren uit de befaamde ‘knakenbakken’ laten we liggen. Ze zijn van inferieur materiaal.
Met de in een ‘beginnersset’ bijgeleverde of naderhand aangeschafte professionele knijptang worden de stekkers om het gestripte draadeind geklemd. Mogelijk is dat ergens in het verleden van ons voertuig gedaan door de stekker met een waterpomptang over de gestripte koperkern te knijpen. Misschien zelfs over een koperkern die niet voldoende blank was gemaakt. En daarom zitten we nu met de ellende. De losse koperdraadjes waaruit een kabel bestaat zijn zo jarenlang onbeschermd geweest. Uit zelfbescherming heeft elk apart draadje een groenig oxidejasje aangetrokken. En al die oxide werkt dan weer isolerend. Geeft geen stroom door. Wekt warmte op.
Kijk ook even aan wat voor draad de stekker zit. Het beste kun je kabel nemen met zoveel mogelijk losse koperdraden. Die is flexibel en het meest storingsvrij. Bij reparaties en hobbywerk kun je van alles tegenkomen van een massieve koperkern uit de woningbouw- of industriële bedrading tot moderne bedrading met een beperkt aantal koperaders.
AMP stekkers kunnen een prima verbinding vormen, maar dan zijn er een paar randvoorwaarden nodig. Ten eerste moet de draad over een voldoende lengte gestript worden. De AMP stekkers met rode aanduiding moeten over een lengte van 5mm vrij van isolatie gemaakt worden. De bij ons vaker voorkomende blauwe AMP stekkers moeten over 6mm gestript worden.
Geef de net getripte koperkernen een likje zuurvrije vaseline en schuif de AMP stekker over de blanke draad. Tulp het doorgestoken uiteinde wat uit met een priem en geef het nog een extra likje zuurvrije vaseline. Knijp de verbinding vervolgens met het overeenkomstig gekleurde bekken van de AMP tang. Knijp daarna de plastic overlap van het rode of gele- isolatiehulsje om de isolatie van de draad.
Zorg er ook voor dat zulke verbindingen ‘afwaterend’ zijn, dat omlaaglopend (condens)water via het vrouwtje overloopt naar het mannetje en dan weer naar de bedrading.
Het vervolgens sprayen met vochtverdrijver kan geen kwaad. Alleen het gebruik van het befaamde WD40 is volgens sommige kenners uit den boze omdat de geheime bestanddelen ervan diesel en fosforzuur zouden zijn. Dat fosforzuur is dan weer fnuikend voor de stekkertjes.
Een massa problemen door massaverbindingen
Heel veel van onze problemen zijn echter te wijten aan een geblokkeerde afvoer, in plaats van een haperende toevoer. We hebben het over massaproblemen. En die retourleiding is van belang voor de kringloop.
De problemen zitten hem de plekken waar er metaal op metaal verbindingen zitten. Of zouden moeten zitten. Tussen instrumenthouders en de bevestiging ervan. Tussen motor- en chassisdelen. Dat soort problemen is prettig om op te lossen. Ze zijn vaak te vinden door met een lang stuk draad even een extern massa verbindinkje te trekken tussen bijvoorbeeld een niet functionerend achterlicht en de massa van de accu. Dat zet alle verdere mogelijkheden of moeilijkheden buiten spel. Bij de automaterialenhandel is er geweven massadraad te koop. Vaak kompleet op lengte met aangesoldeerde ogen. Zorg als zo’n kabel vanaf het weigerende deel ‘aan massa’ wordt gelegd voor een blank metallieke aansluiting en pak ook hier het potje zuurvrije vaseline erbij. Voor de motorrijders onder ons: het is heel belangrijk dat het balhoofd en de voorvork massa maken. De verbinding ertussen wordt gevormd door in een bedje van vet lopende kogellagers plus de tellerkabels. Het is verwonderlijk hoeveel onverklaarbare problemen er verdwijnen als er een massaverbinding tussen de vork en het frame is gemaakt.
Maar soms blijven we onverklaarbare storingen houden. Dan helpt er maar een ding: het doormeten per kabel in de draadboom. Want ook in het keurig ingetapede- of in krimpfolie zittende deel van die kabelboom kan malheur zitten. Zo kunnen er draadbreuken zitten in ogenschijnlijk perfecte stukken bedrading. En wat ook meer dan eens is gebeurd: door de loop der jaren kunnen gesoldeerde aansluiting in de kabelboom verharden of zich zelfs chemisch ontleden. Daarom is het handig soldeerwerk te doen met een zuurvrije soldeervloeistof.
Want zelfs de meest zorgvuldige restauratie kan tot stilstand komen door een losse verbinding in ‘het elektriek’.
Wat kabeldiameters en hun maximaal toelaatbare amperage
0,65mm2, max. 5 Amp., voor bijvoorbeeld aansturing van relais
2 mm2, max. 17-18 Amp. voor bijvoorbeeld koplampen
6 mm2 – 7 mm2, 40-50 Amp. voor bijvoorbeeld de dynamo
23mm2, 60 Amp, voor de startmotor
NOOIT maar echt NOOIT soldeerwaters gebruiken voor elektrische verbindingen. dit werkt juist oxidaties in de hand. gebruik tin-soldeer 60-40 met een harskern, dat is echt iets anders wat je gebruikt voor de waterleiding!!! als de soldeer niet “pakt” of mooi vloeit, is het niet warm genoeg of het oppervlak geoxideerd. zorg dat wat je gesoldeerd hebt niet bloot staat aan trillingen, mechanische belastingen of hoge temperturen, dan breekt de verbinding gewoon af op ten duur.
beter nog zijn krimpverbindingen, maar zonder vaseline monteren. dat doe je pas na de montage, anders maak je juist een isolatie ipv een contact vlak. je moet juist zorgen dat je zoveel mogelijk blank koper tegen elkaar krijgt.
ik ben installateur geweest op schepen, en landbouwvoertuigen. mijn eigen oldtimers doe ik op bovenstaande wijze en heb nooit elektrische problemen!!
Over WD40 is wel eens discussie. De een zegt dat je het op de verbinding tussen je bougiekabels en bougies moet spuiten en onder je verdeelkap, omdat het vochtwerend zou zijn, de ander zegt dat je dat noooooit moet doen, want het vreet in en tast de spullen aan.
En een waardevolle aanvulling: vergeet je zekeringenkastje niet als het gaat om electrisch malheur..
Veel (stok-)oude 6Volts fietsen (zoals een WLA) hèbben vaak origineel niet eens een zekering, dus plaats er minimaal eentje om te voorkomen dat door kortsluiting de kabelboom eruit fikt..