1.000.000 Jawa 634’s. Dat zijn er best veel toch? De Jawa 634 is zo’n tien jaar gemaakt en dat was eigenlijk in de tijd dat de mensen van Jawa al lang niet meer de dingen mochten doen die ze het best deden: Heel vooruitstrevende motorfietsen maken.
Jawa’s voor de Russen
Want Tsjecho-Slowakije lag aan de Russische kant van het IJzeren Gordijn. De creativiteit werd daarom op oud communistische wijze aan banden gelegd en er moesten volgens de plan economie grote aantallen eenvoudige dingen gemaakt worden om de massa te verheffen. Van die dikke 1.000.000 Jawa 634’s gingen er dus zo’n 500.000 naar Rusland, en daar rijden de meesten nu nog steeds rond. Want basaal goede machines in handen geven van mensen die nood gedwongen specialisten in improvisatie zijn geworden, dat garandeert heel lange levensduren.
Een zijspan compatibel frame
De basis van de 350 cc Jawa 634, dat is het toen moderne, stijve dubbele wiegframe met een stabiel gemonteerd balhoofd en een brede achtervork lagering. Daarmee was de basis gelegd om de Jawa 634 als serieuze zijspanmachine in te zetten. De vering en demping waren goed. Onder het zadel zat – ook alweer zo praktisch – een ruim compartiment voor de berging van gereedschap en reserve onderdelen. Na het opklappen van de buddyzit waren de accu en de spanningsregelaar goed bereikbaar. De Jawa had lichtmetalen trommelremmen waarvan de voorste dubbel werkend was. De wielen zelf waren licht, maar sterk genoeg voor zijspan gebruik.
Het motorblok
De 350 cc twin van de 634 was ‘meer van hetzelfde’. Een tweecilinder tweetakt met zuiger gestuurde spoeling. Maar in dat blok zat al heel wat ervaring. De drijfstangen hadden in de big ends gekooide naaldlagers terwijl er in de small ends losse naalden draaiden. De primaire overbrenging ging met een duplex ketting in oliebad, de kenmerkende gecombineerde schakelpedaal/kickstarter was aan boord, net als vier versnellingen en een gesloten kettingkast voor de secundaire ketting. Een 75 W gelijkstroom dynamo zorgde voor voldoende stroom voor een 35/35 Watt koplamp, knipperlichten en een best serieuze claxon.
Modern times
Na de 634 kwam de … 638. Bij Jawa gingen de verbeteringen stapsgewijs. Maar het uitgangspunt bleef dat de motoren betrouwbaar en makkelijk te onderhouden waren. Daarom kwam er in 1984 de Jawa 638. Die had geen gietijzeren, maar aluminium cilinders en de ruimte tussen de cilinders was voor een betere koeling vergroot. Bovendien kreg de 638 een wisselstroom dynamo.
De populariteit
Peraks, Ogars en de vroege 350 cc Jawa’s met hun kleine wielen en met veel plaatwerk, die zijn tegenwoordig best populair. En in plaats van over ‘een paar honderd euro’is er voor fraaie exemplaren al sprake van bedragen boven de 4.000 euro. Om nog maar te zwijgen over de zeldzame 500 cc OHC viertakt Jawa’s waarvoor al tot meer dan 25.000 euro wordt gevraagd.
Nog niet ontdekt
Jawa’s vanaf de 634 generatie zijn nog niet ‘ontdekt’. Ze zijn dan wel wat minder klassiek, maar ze zijn wel uiterst gedateerd en heel inzetbaar. En betaalbaar. Denk aan bedragen van onder de 1.000 euro voor iets waar je best wat moois van kunt maken tot iets van minder dan 2.000 euro voor een topper. Hun zwakste punt, dat is het chroomwerk. Maar dat is nog te krijgen via diverse Poolse, Slowaakse en Tsjechische aanbieders. En dat walmen? Ach: met een moderne minerale olie kun je 1 op 40 mengen. Dat geeft geen problemen en slechts minimale rookvorming. En als je een 634 met gescheiden ‘Oilmaster’ olie voorziening hebt, dan is er helemaal geen probleem.
