Sinds dat we Lubo Hrivnak hebben leren kennen is zijn collectie van vier Jawa’s, waaronder een 500 cc OHC machine, aanzienlijk uitgebreid. Niet alleen in aantallen, maar ook in diversiteit. Lubo’s passie ligt hem in de motoren ‘bij hem uit de buurt’, zoals zijn nieuwe aanwinst, de uiterst zeldzame Praga BD 500 bewijst.
Praga us
Jaroslav František Koch was een getalenteerde Tsjecho-Slowaakse ontwerper die, in een tijdperk waarin dergelijke motoren ongebruikelijk waren, geloofde in het potentieel van motoren met bovenliggende nokkenas.
Koch’s eerste motorfiets heette de JFK. Hij werd gebouwd in 1923 en had een 350cc OHC-motor waarvan de krukas in de lengterichting liep. In 1926 werd de ingenieur ingehuurd door het bedrijf BD (Breitfeld-Danek) voor wie hij een 500 cc-motor met dubbele bovenliggende nokkenas ontwierp die geen precedent kende. In 1929 nam de beroemde autofabrikant Praga de leiding over het ondergekapitaliseerde BD-concern en veranderde daarbij de naam van het model in Praga BD.
Naast DOHC had de Praga BD 500 voor die tijd ook een aantal opmerkelijke oplossingen.
De cilinderkop was volledig omsloten en volledig gesmeerd, waardoor deze relatief onderhoudsvrij was. De motor van de Praga BD 500 uit de unitconstructie had een wetcarter en de versnellingsbak kon vanaf de zijkant worden verwijderd zonder de motor uit de motorfiets te verwijderen. Hij had verwisselbare QD-wielen, waarbij het achterwiel zelfs toegankelijk was als de zijspan was bevestigd en zonder de ketting te verwijderen.
Ondanks zijn zeer sportieve uiterlijk werd de Praga BD 500 ontworpen als een betrouwbaar werkpaard dat inzetbaar was bij de erg slechte wegomstandigheden in het land. Ondanks alle hoogstaande techniek leverde het blok slechts 15 (later 18) pk bij 4000 tpm.
De betrouwbaarheid van de Praga BD 500 werd overtuigend gedemonstreerd toen Koch in september 1928 in 35 uur en 40 minuten van Rome naar Praag reed (destijds een afstand van 1480 kilometer), waarmee hij een record vestigde. Er waren geen snelwegen en weinig tunnels, en de meeste wegen waren zand… of modder.
Deze uitstekende machine werd gebruikt door het leger, de politie en de rijkswacht (meestal als zijspancombinatie), maar ook als ‘taxi’ en in lage afstandsraces.
De concurrentie van Jawa, CZ en Ogar met hun goedkopere tweetaktmodellen zorgde er echter voor dat de verkoop steeds minder werd, en als gevolg daarvan stopte Praga in 1933 met de productie van motorfietsen.
Koch keerde terug naar de ontwikkeling van zijn eigen machines en produceerde een 350 OHC-motorfiets met 4 versnellingen onder het merk Koch. Gebaseerd op het Praga 350cc OHC-cardanmodel, en vervolgens besloot hij in 1935 in te gaan op een aanbod om zich bij CZ te komen werken.
Oh ja: In het kader van het Grote Retro Dromen is Praga weer terug. De nieuwe Praga 800 kost wat, maar dan heb je ook wat….
Specificaties Praga BD 500 DOHC
- Productie: 1929-1933. Ongeveer 2500 eenheden.
- Viertaktmotor: luchtgekoeld, dohc 499cc (84 x 90 mm), compressieverhouding 4,7: 1, 15 pk bij 4400 tpm
- Carburateur: Binks
- Ontsteking: Magneto Bosch
- Frame: dubbel stalen wiegframe
- Vork: Webb met centrale veer
- Handgeschakelde versnellingsbak met drie versnellingen, platen in oliebad.
- Eindaandrijving: ketting
- Remmen: trommel voor en achter
- Banden: banden voor: 3,50 x 19, achter 4,00 x 19
- Wielbasis: 1425 mm
- Zithoogte 700 mm
- Brandstofcapaciteit: 10 liter
- Drooggewicht: 170 kg
- Maximale snelheid: ca. 80 km/u
- Brandstofverbruik: 3,5 tot 4,5 liter / 100 km
De Oostblokkers hebben vaker dan eens mogen ervaren, dat tweetakten goedkoper (te produceren) zijn dan viertaktmotoren.
Dat ze daarmee hun eigen merken om zeep hielpen deerde niet blijkbaar.
Alleen de grote cylinderinhouden kenden geen tweetakt-alternatief, dus konden enigszins concurreren.
Jammer; vele merken waren best interessant.
Ooit een PMZ750 mogen zien..?
Het mocht niet binnen de plan economieen of communistische gedachtengoederen. PMZ alleen bekend van de plaatjes. Vroeger stond er in het Ural fabriekmuseum ook het mooiste spul. DOHC boxers van 1000 cc, diverse Wankels…. Ze konden het zeker wel
De originele Praga BD 500 is prachtig.
Wintermaanden in de woonkamer, zomers op de weg en ook mee op reis achter op een oldtimer campert.
Maar die retro zal geen succes gaan worden, en zeker niet tegen de prijs van €86.000.-
Het zijn beleggingsobjecten geworden. Koop nog maar snel een MZ, Dnepr of Ural voor die ook onbetaalbaar zijn!
De Praga 800. Het kost wat maar dan heb je ook wat….. Al is het design nog zo mooi maar toch vrees ik een beetje dat niet alleen de looks erg retro zijn maar ook de rij eigenschappen. Met een soort van springer voorvork, een (?) hard tail en trommelremmen lijk je dan toch wel duur decennia terug in de tijd te gaan. Misschien goed dat er niet meer vermogen dan 50 pk in zit. De looks zijn blits, dat wel.
Dan kopen we er maar geen