Fiat Croma. De volumeloot aan de Tipo Quattro stam bestaat veertig jaar

De oorsprong ligt in oktober 1978. Markus Wallenberg (Saab) en Giovanni Agnelli (Fiat) vonden elkaar in het streven om gezamenlijk aan een platform te werken dat ruimte bood voor nieuwe, grote middenklassers. Aanvankelijk was het de bedoeling om het platform te gebruiken voor nieuwe modellen van Saab en Lancia. Het nog zelfstandige Alfa Romeo sloot een paar jaar later aan. En Fiat nam ook zelf de gelegenheid te baat om het project aan te grijpen voor de ontwikkeling van een nieuw topmodel, ook omdat het 132/Argenta concept zijn houdbaarheid verloor. Uiteindelijk resulteerde het project in vier nieuwe grote middenklassers, die de strijd met de gevestigde orde aangingen. En zo werd de Fiat Croma de derde auto in de reeks. Hij kwam na de Saab 9000 en de Lancia Thema. De Alfa Romeo 164 sloot in 1987 de rij.

Fiat trok in mei 1985 het doek van de fraai gestileerde en onder regie van Centro Stile Fiat (en in samenwerking met Italdesign) ontworpen Croma. De grote Fiat had optisch gezien gelijkenissen met de Saab 9000 en de Lancia Thema. In de praktijk was de onderlinge uitwisselbaarheid van onderdelen beperkt, en was er een wereld van verschil met de genoemde modellen. De Fiat, de Lancia en de later gekomen Alfa Romeo 164 deelden het principe van onafhankelijke achterwielophanging met dwarsarmen en de ‘McPherson’ oplossing aan de voorzijde. Vaak wordt verondersteld dat de Italiaanse afgevaardigden binnen het project de motoren deelden. Alfa gebruikte hoofdzakelijk eigen motoren. En hoewel Fiat en Lancia voor de benzinekrachtbronnen het ‘Lampredi-principe’ aanhingen, waren er wel verschillen.

De Thema zat een trap hoger in de markt en dat had invloed op de wijze waarop men de krachtbronnen construeerde. De Croma kreeg als instapmotor de 1.6 liter motor met 83 pk, en ten aanzien van de twee liter motoren bleef Fiat ook altijd een stukje onder de Lancia-specificaties. De instap tweeliter (CHT, met carburatie) had 90 pk, en deed het zonder de balansassen in de tweeliter instapmotor van de Thema. de i.e.Turbo bracht in de Croma 155 pk aan de krukas, dat was tien pk minder ten opzichte van de Thema. Bij de dieselversies (2.5 liter) hanteerde het Fiat-concern wél het principe ‘gelijke monniken, gelijke kappen’. In die zin: de turbodiesels hadden dezelfde specificaties, maar Fiat zette- in tegenstelling tot Lancia- ook een 2.5 diesel zonder turbo op het programma.

Kenmerkend voor de Croma was de vijfde deur, mét een uitlopend achtersteven. Dat gaf de Croma veel praktisch gebruiksgemak en een heel eigen gezicht. Een ander kenmerk was gelegen in de uitstekende en comfortabele rijeigenschappen van de grote Fiat. Deze overlegde goede geloofsbrieven, maar de algehele opinie luidde wél dat de Croma zakelijk was afgewerkt en dat de uitstraling van de Fiat geen gelijke tred hield met het imago binnen deze specifieke klasse. Tegelijkertijd stond de auto altijd bekend vanwege zijn uitrusting en de leverbare opties. Toch voelde de Italiaanse volume fabrikant de noodzaak om haar loot aan de Tipo 4 stam optisch te wijzigen, zodat de auto een iets verzorgder indruk maakte.

De eerste echt grote vernieuwing vond plaats in 1988 én vloeide voort uit een heuse primeur. Fiat zette de 1.9 turbodieselmotor mét directe inspuiting op het programma, en deze bleek uitstekend te passen tussen de niet geblazen en geblazen 2.5 dieselversies. De grote diesels profiteerden overigens niet veel later van aanpassingen (grotere cilinderinhoud, gewijzigde verbrandingskamers) die in vermogen technische zin hun uitwerking niet misten.

In 1991 onderwierp Fiat de Croma aan een facelift. Zowel aan de buitenkant als in het interieur is er veel veranderd; De auto kreeg een nieuwe, meer gestroomlijnde voorkant (spatborden, motorkap, bumper, verlichting en radiatorrooster) en een nieuwe achterkant (achterlichten, bumper en plastic sierlijst tussen de lichten op de achterklep). De optische wijzigingen brachten de Croma in lijn met andere (recente) modellen uit het Fiat programma. Het interieur werd ook herzien. Belangrijk was, dat Fiat de facelift ook aangreep om het passagierscompartiment nadrukkelijk te verstevigen.

Men bleef de Croma bijpunten, en uiteindelijk maakte het model zich op voor een slotakkoord. Fiat creëerde ook ruimte in het programma voor de 2.5 V6 uitvoering, met de van Alfa Romeo afkomstige Bussomotor. Verder monteerden de Italianen onder meer een bestuurdersairbag en ABS. Zo liep de Fiat Croma naar het einde van zijn loopbaan. In december 1996 nam Fiat haar topmodel definitief uit het programma, en de opvolger bleef uit. De grondslag voor dat besluit was, dat Lancia en Alfa Romeo binnen het Fiat-concern in deze klasse de vaandeldragers moesten blijven. De Croma was vooral in de jaren tachtig veel gevraagd. Ondanks de jaren negentigaanpassingen kon men de teruggang in de verkopen niet stoppen. Uiteindelijk stopte de teller bij een aantal van ongeveer 450.000 geproduceerde exemplaren van de Croma.