We hebben het gehoord, dus het is echt waar. Een koppel, ANWB-lid, had de afgelopen zomer pech. Na een rustige nacht in een ANWB erkende B&B in de Vogezen wilde hun machine niet meer starten. Nu had het koppel zich, zoals veel huidige motorrijders, tegen van alles en nog wat ingedekt.
Het enige dat ze niet geregeld hadden was het onder de knie krijgen van het Waals of Frans. Dat is een gemis in de betreffende regio’s. Maar met de ANWB hulp app op de smartphone kom je ook altijd thuis. Want in geval van een kapotte motor of lichamelijk leed had ons reizende echtpaar het recht om gerepatrieerd te worden. Okay, het kostte een extra overnachting en de twee toeristen durfden tijdens de intussen enthousiast vallende kille regen het niet aan om op zoek naar warmte de thermen van Plombières te bezoeken, omdat ze niet op publiekelijk naakt ingesteld waren. De volgende dag bracht oplossingen en inzicht. De chauffeur van de bergingscamion kwam, zag en overwon.
De oplossing
De man van de bergingscentrale haalde de motor van het slot, zette draadloos het contact aan en… zag dat de motor in zijn versnelling stond. Motoren zijn al sinds een jaar of 20+ uitgerust met handigheidjes die de berijder tegen zichzelf beschermen moet. Starten met de motor in zijn versnelling en wegrijden met de zijstandaard uit zijn immers bewezen niet goede ideeën. De berger liet het groene lampje branden met een tik van zijn tenen. Hij drukte op de startknop. De motor startte en liep perfect. En werd op eigen kracht de bergingscamion op gereden. Het ‘Oeps! Moment’ was hard aangekomen bij de toeristen. De man mopperde en bloosde. Ze besloten de motor toch te laten repatriëren omdat ze ‘geen vertrouwen meer in de trip hadden’. Of broeide er een echtelijke ruzie? Tot zover de motorrijder als individu dat louter uitdagingen- en geen problemen ziet.
Vroeger hadden motorrijders voor het starten een heel controleritueel
Tegenwoordig is dat niet meer nodig. Vaak al geeft de lichtshow op het display al van alles, tot aan de bandenspanning toe aan. Maar enig rationeel inzicht is en blijft handig. Dat over het hoofd zien van het in de versnelling staan, dat zal ons niet gebeuren. Maar we kunnen wel geconfronteerd worden met een ander startprobleem. Een probleem dat ook kan opspelen bij klassiekers vanaf de jaren tachtig. En dan is de jiffyschakelaar de schuldige.
Die jiffyschakelaar is één van de eerste pogingen om motorrijders tegen zichzelf te beschermen. Want hoeveel fantasie is er nodig om te bedenken wat er gebeurt als iemand vergeet zijn zijstandaard en te klappen om vervolgens dapper de eerste bocht naar links in te duiken? Wij hebben het zien gebeuren. De berijder wordt uit het zadel geworpen alsof hij op een gedrogeerd rodeopaard zat. Zijn luchtreis was spectaculair, zijn landing pijnlijk. Maar zijn ego en zijn motor waren na de landing deerlijk beschadigd.
Die schakelaar werkt zo
Het onaanzienlijke wisselstukje zit in de buurt van het scharnierpunt van de zijstandaard. Doorgaans aan de voor- of achterkant ervan. Er komt een pinnetje uit dat bediend wordt door de zijstandaard. Er zitten twee draden aan, of een combistekkertje. Die schakelaar sluit de stroomkring als de zijstandaard omhoog gaat en is een onderbreker van het ontstekingssysteem. Bij een uitstaande zijstandaard is dat systeem onderbroken, en start de motor dus niet. Want: geen vonken aan de bougies. Prima toch? Helaas is die schakelaar onderhoudstechnisch vaak een ondergeschoven kindeke.
Het onderdeeltje is er eentje van de soort ‘Uit het oog, uit het hart’. En dat geldt ook voor de reiniging en smering ervan. Vocht en vuil voelen zich in de omgeving, laag onder het frame, het blok en in de schaduw van de voetsteunen gekoesterd en belemmeren zo na verloop van tijd de werking van de schakelaar. De remedie is doorgaans eenvoudig. Wij hebben tegenwoordig geen uitgebreide set boordgereedschap meer bij ons. Maar het hebben van wat uitgelezen gereedschap, wat tie wraps en een klein spuitbusje met WD40 zou verplicht moeten zijn.
WD40 reinigt en smeert
Het oliemerk Valvoline had ook zo’n product met de naam ‘1299’. Dat stond voor: Is goed voor 1 ding, voor 2 dingen en 99 andere dingen’. Het bleef bij lokale wereldberoemdheid voor dat product. WD40 staat volgens de verhalen voor ‘Water Displacement, 40th attempt’. De 40ste poging om een vocht verdrijvend middel voor de NASA of zoiets te maken. En tegen de NASA kon Valvoline natuurlijk niet op. Met de WD40 kan viezigheid weggespoten worden terwijl de schakelaar er weer gangbaar mee gemaakt wordt. Het werkt ook prima als handenreiniger. Het schijnt ongezond te zijn bij huidcontact. Maar wat niet weet, wat niet deert. Dat befaamde WD40 is overigens eerder een reinigings- en oplosmiddel dan een puur smeermiddel. Dus zorg nadat het spul zijn wonderwerk heeft gedaan alsnog voor een drupje olie.
Maar voorlopig zijn we zo ver nog niet. Zet de motor op de middenbok of steun hem – in de 1e versnelling – tegen een stevig object. Niks is irritanter dan een motor die weg rolt tijdens het sleutelen. Beweeg de zijstandaard vervolgens in en uit. Kijk of er wat beweegt in de massa viezigheid die zich vaak ter hoogte van het scharnier ophoudt. Probeer de bewegende stift van de schakelaar wat extra te bewegen met de punt van een schroevendraaier of punttangetje. Doorgaans werkt dat op een gegeven moment. En als dat niet werkt? Dan is het tijd voor plan B.
Plan B
Als de schakelaar defect is, moeten die twee draadjes doorverbonden worden. Dat kan door de einden met een aanstekervlam of zakmes van de bedrading te ontdoen en de koperdraden in elkaar te draaien. Dat is een road repair 1.0. Maar als hij je thuis brengt? Beter zijn een extra stukje draad en een paar ‘AMP’ klemstekertjes of een kroonsteentje. En die had je immers toch al aan boord? Op die manier kan de schakelaar overbrugd worden.
De motor doet het weer. Maar kan ook prima rijden terwijl de zijstandaard nog fier uitsteekt. Bedenk dus dat dat een ‘bush repair’ is. Dezelfde aanpak gaat trouwens op bij de zo belangrijke achterrem lichtschakelaar. Die woont doorgaans onder dezelfde barre omstandigheden en wordt tijdens een was- of poetsbeurt ook nogal eens vergeten.
De dodemansknop
En het andere schakelaarmoment dat ons leven vergallen kan? Dat is de dodemansknop. Die kan tijdens het manoeuvreren in zijn kortsluitstand terecht komen. En wij zullen het nooit gedaan hebben, maar er zijn mensen die er de humor van inzien om die dodemansknop om te zetten en dan rustig af te wachten wanneer de eigenaar van de zo getruukte motor het licht ziet. Check de dodemansknop dus altijd even voor het starten. Zeker en vast wanneer er een stel mensen grijnzend bij de motor staat te kijken. Bij 20+ ers die vaak buiten hebben geslapen wil er nog wel eens sluiting in de schakelaar komen. De dodemansknop onderbreekt het ontstekingscircuit zodat de bougies geen vonken meer krijgen. Het is een zinnig ding. Maar op auto’s zit hij ook niet. Dus hij zou ook gewoon overbrugd kunnen worden.
Jiffyschakelaars: Uit het oog, uit het hart
Kan ook verraderlijk zijn. Alleen al omdat een grapjas hem omgezet kan hebben: De dodemansknop
Een achterremlichtschakelaar uit 1946
dodemansknopje;Sta met honda 500/4 gewapende maat links naast mij voor het stoplicht, klaar voor een rubberverbrandende sprint,mijn rustig pruttelende Jawa cali wacht op mijn bevelen. Het rode licht dooft, een snelle greep naar de rode knop op het hondastuur is snel gedaan en weg is de Jawa met achterlating van een rookgordijn en een naar zijn vrij zoekende maat en een afgeslagen Honda.
Reuze makkelijk die automatische Jawa koppeling, houd je linkerhand vrij om maatregelen tegen de japanse overheersing te nemen.
Karma: paar jaar later; uren sleutelen aan mijn Laverda die niet wilde starten, maat: zo dat knopje nog wel goed zijn? grrrr
Top!