Scooters hebben we niet vaak in Auto Motor Klassiek. Daar zit verder niets achter. Aan sommige dingen kom je gewoon niet toe. We wisten bijvoorbeeld helemaal niet dat wij in Nederland een eigen scooterfabriek hebben gehad. Totdat Jan Eggink ons daarop attendeerde, omdat hij horlogeliefhebber is.
Made in Holland, nou ja: Friesland
De ‘bedveerenfabriek fa. W.W. & H. B. van der Gang’ werd in 1905 in Aalzum (bij Dokkum) opgericht. Na het einde van de tweede wereldoorlog werd er in een lege hoek van de matrassenfabriek gewerkt aan een kleine auto. En daarvoor moest natuurlijk een naam bedacht worden.
Bitri (BI–TRIumph) was een Nederlands scootermerk, gemaakt bij de Nederlandse Scooterfabriek N.V. te Dokkum (1955–1964).
Bitri ontstond in de jaren vijftig toen twee motorliefhebbers (Wim van der Gang en een Delftse student Eelco de Vries) een auto bouwden door twee 350 cc Triumph-blokken (vandaar dan de opeens heldere naam bi-Triumph) tot één voertuig te smeden. Voor deze volgens zeggen mooie auto was echter geen markt te vinden. Maar de insteek om zelf een motorvoertuig te maken heeft wel geleid tot het ontwikkelen van een scooter met toch al bedachte naam Bitri.
Zoveel mogelijk in eigen beheer
Met het plan om zoveel mogelijk werk in eigen beheer te doen werden er persen aangeschaft en kwam er een van aluminium plaat gemaakte 120 cc scooter met een tweeversnellings JLO blokje. De keuze voor aluminium was vanwege de makkelijker verwerking, het gewicht en de corrosiebestendigheid.
ILO en Rotax
Bitri ging 150- en 200 cc scooters met ILO- en Rotaxblokjes bouwen. Een stuk inspiratie werd gevonden bij de Lambretta LD uit 1952. Eelco de Vries, de ontwerper van de Vribon heeft het ontwerp van de scooter gemaakt.
Het scootergebeuren verdween zoals bekend toen veel ‘Jan met de Petten’ zich een auto konden veroorloven. Auto Motor Klassiek lezer Jan Eggink was onlangs in Dokkum en sprak daar met de heer J. van der Gang waar hij wat archieffoto’s mocht bekijken.
Slimme automaten
Het scootertijdperk was voorbij. Maar er moest brood op de plank blijven komen. Dus is Wim van der Gang met zijn broer Jacob heel slim bedachte snoep- en sigarettenautomaten gaan bouwen. Bitri had in die machines een eigen mechanische muntherkenner gebouwd die het geld over twee lades verdeelde. Bitri zorgde er voor dat de automaten altijd gevuld waren. De eigenaar van de zaak waar de automaat stond, kon bij een geldlade waarin zijn deel van het geld viel. Toen in de jaren zeventig/tachtig het roken zijn charme als volksvermaak verminderde, is het bedrijf gestopt met het maken van sigarettenautomaten.
Een familie met technische genen
Zijn zoon,Wim van der Gang is tegenwoordig eigenaar en producent van van der Gang Watches in Dokkum (prijzen v.a.€ 10.000 tot meer dan € 25.000). En daarmee is bewezen dat techno-genen overerfbaar zijn. En dat kwaliteit zijn prijs heeft.
Zeldzaam, dus gezocht
De nu erg zeldzame Bitri scooters hebben inmiddels een cultaanhang. Maar omdat het merk nog niet door genadeloze investeerders is ontdekt blijven de prijzen voor liefhebbers menselijk.
De Vlieger Satiné kost zo’n €25.800.
I have the both bitri scooters the jlo and the rotax
The rotax is brand new ,the owner was Eelco de vries
Who makes him👍
Also i have the original telephone of the factory😉
2 jaar geleden een Bitri geheel gerestaureerd, hij is nu terug gegaan naar zijn roots en staat nu te pronken bij een jacht verhuurder in Heerveen.
Zou je nog een willen restaureren? ik ben sinds kort de trotse bezitster van een Bitri 200, maar deze moet nog gerestaureerd worden en tsja ik ben niet zo handig :-).
” Valkenburg” Je zal inmiddels wel je antwoord hebben. Ook geen idee of deze reactie je nog bereikt, maar Berini is inderdaad een (historisch) Nederlands bromfietsmerk. De naam was afgeleid van de voornamen van de oprichters BErnard, RInus en NIco . Later hebben de oprichters ruzie gekregen met de distribiteur ( Stockvis) die de rechten had op de naam, en is men nog even doorgegaan met de productie onder de naam Motorenfabriek Pluvier NV, Rotterdam Berini was ook bekent met de ” clip-on” motortjes, losse kleine blokjes die je aan je fiets kon koppelen, en zo gemotoriseerd je verplaatsten Soort ” Spartamet ” avant la lettre.
Ik kan me de Bitri goed herinneren; mijn vader had een motorfietsenzaak “De Motorhut” in Tilburg en verkocht vanaf 1952 ook scooters en wel in steeds grotere getale tot zo’n 400 Vespa’s per jaar. Voor onderhoud of inruil kwam er ook wel eens een Bitri binnen, die maakten beslist een goed indruk.
De 50-er jaren kenden overigen nog wel meer scooter exoten: de Tjechische Faka, de Duitse Dürkopp Diana en Zündapp Bella, de Belgische Sarolea Dzjin (met prachtig Italiaanse motortje, 125 cc liggende 2 cilinder) en de Italiaanse Appilia. De marktleider was Vespa gevolgd door Lambretta. Ikzelf moest in die tijd een Vespa Grand Sport rijden, maar bleef ook verknocht aan de BSA Golden Flash resp. Triumph Tiger 110.
Hallo wat ik u wilde vragen De Berini was dat ook een hollandse bromfiets Was wel een oude Graag uw antwoord hierop Met vriendelijke dank H Valkenburg 24-9 2019
Hallo wat ik u wilde vragen De Berini was dat ook een hollandse bromfiets Was wel een oude Graag uw antwoord hierop Met vriendelijke dank H Valkenburg
Klopt! Heb ik ook eens gehoord.
Leuke familie story ! Maar mij staat nog iets bij -uit de jaren 50- namelijk dat Bitri met de zelfde mal als die van de benzinetank een automaat heeft geproduceerd voor (schrik niet) puntjes smeerkaas ! Wie kan dat bevestigen ?
Gisteren in Arnhem voor de deur een Bitri sigaretten automaat gezien. Zaten ‘sigarettendoosjes’ in met ‘kunst’voor 2 e of zo. Het zullen geen rambrandts zijn geweest. Maar het idee was aardig. En die Bitri automaat ook